Soya alerjisi denilince bağışıklık sisteminin soya içerisindeki proteinleri zararlı olarak algılayıp reaksiyon gösterdiği bir alerji türü akla gelmektedir. Soya alerjisi belirtileri ciltte ürtiker, dudak etrafında kızarıklık, egzama, kakada mukus, kakada kan görülmesidir. Bu belirtiler varsa akla soya alerjisi gelmelidir.
Soya Alerjisi Nedir?
Soya baklagil ailesindendir. Protein açısından zengin olan bir besin maddesidir. Soyanın proteinleri alerji yapar.
Soya Alerjisi Belirtileri Nasıl Gelişir?
Soya alerjisi belirtileri soya alerjisine neden olan bileşenlere göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle soya alerjisi olanlarda moleküler alerji testi ile soya alerjisinin hangi bileşen veye bileşenlere karşı geliştiği bilinmelidir. 3 farklı klinik tablo ile karşılaşmak mümkündür.
Soya fasülyesinde 16 farklı bileşene karşı alerji gelişebilmektedir. Soya fasülyesi alerjenleri Gly m 1 -8 arasında ve farklı bileşenlerden oluşmaktadır. Bazı soya bileşenleri ısıya ve sindirime karşı duyarlı iken bazıları ise dirençli olduğu bilinmelidir.
Soya fasülyesi yenilmesi yanında huş ağacı ve çimene karşı alerjisi olanlarda da soya fasülyesine karşı çapraz reaksiyondan dolayı belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca soya fasülyesinin alerjenlerinin nefes yoluyla vücudumuzda alerjik reaksiyon geliştirmesi de soya alerjisi belirtilerine neden olabilmektedir. Şimdi bu 3 farklı yolla gelişen soya alerjisinin besin alerjileri nelermiş görelim
Soya Alerjisinin Klinik Belirtileri
3 farklı soya alerjisi gelişmektedir.
1.Soya fasülyesi veya bileşenlerin yenmesi ile gelişen soya alerjisi
Bunlardan en önemli belirtiler gösteren tipi soya fasülyesinin yenmesi sonrası soya fasülyesi alerjisinin gelişmesidir.
Soya fasülyesi alerjisi gelişmesi soya fasülyesi veya ürünlerinin yenmesi yanında diğer baklagillerden yer fıstığı yenmesi ile de gelişebilmektedir. Bu şekilde soya fasülyesi alerjisi gelişen çocuk ve yetişkinlerde soya fasülyesi veya bileşenlerini alması sonrası ciddi belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler;
-Dudak ve ağız etrafında kızarıklık, dilde ve dudakta şime
-Kurdeşen
-Egzama
-Kusma
-Cilt belirtileri ile birlikte nezle, hapşırma gibi alerjik nezle belirtileri veya akciğerde hırıltı, nefes sıkışması gibi solunum problemleri ortaya çıkabilir
-En ciddi alerji formu olan alerjik şok dediğimiz durumda tansiyonda düşme, bilinç kaybı, vücutta ürtiker gibi belirtilerin birlikte görüldüğü klinik tablonın görülmesidir.
Soya Alerjisi ayrıca non IgE dediğimiz gizli alerji durumunda ise klinik belirtiler daha farklıdır. Bu durumda kan veya ciltten alerji testinde soya fasülyesi alerjisi olmamasına rağmen soya içeren bir besinin tüketilmesi sonrası kakada mukus, kan, kabızlık, egzama gibi belirtilerin ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak soya fasülyesi alerjisi IgE’ye bağlı tip 1 alerji, non IgE ‘ye bağlı gizli alerji ve her iki tablonun birlikte olduğu klinik belirtiler ile karşılaşabilmekteyiz.
2.Huş Ağacı ve Çimen Alerjisine Bağlı Soya Alerjisi
İkinci klinik formda ise Soya alerjisinin tüketilmesine bağlı alerji gelişmeyip huş ağacı veya çimen alerjisine bağlı alerji nedeniyle çapraz reaksiyon neticesi soya fasülyesine karşı alerji gelişmesi durumudur. Bu durumda genellikle huş ağacı veya çimenlere karşı ciddi alerji nedeniyle burun kaşınması, hapşırma, nezle, öksürük ve nefes sıkışması belirtilerinin olduğu alerjik nezle ve astım belirtileri mevcuttur. Bu belirtileri olan çocuk ve yetişkinde soya fasülyesi veya soya fasülyesi belişeni tüketilmesi ile ağız içinde şime, dudakta şişme, dudak etrafında kızarıklıklar gelişebilmektedir. Özellikle elma, fındık, erik, şeftali, havuç ve kerevize karşı çapraz reaksiyon nedeniyle alerji gelişebilmektedir. Bu tabloda iyi haber, soya fasülyesi ve bileşenlerinin fırınlanması ile bu belirtiler görülmez. Bu nedenle bu tür belirtiler olanlarda soya fasülyesi ve ürünlerini fırınlayarak tüketilmesi önerilebilir
3.Çiğ Soya Alerjisinin Nefes Yoluyla Alerji Gelişmesi
Üçüncü klinik tabloda ise çiğ soya fasülyesi alerjenlerine nefes yoluyla alerji geliştiği durum mevcuttur. Genelde limanda çalışan ve soya fasülyesi nakliyesi ile uğraşan meslek gruplarında gelişmektedir. Bu tabloda soya alerjisi nedeniyle soya bileşenleri ile çapraz reaksiyon gelişmekte ve bazı polenlere ve şeftali ile çapraz reaksiyon gelişebilmektedir. Klinik belirti olarak ağız etrafında kızarıklık, dudakta şime ve alerjik nezle belirtilerinde artış gibi belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Fırınlama ile belirtilerde hafifleme olabilmektedir.
Sonuç olarak
-Soya alerjisi belirtileri soya alerjisinin gelişme şekline ve alerji gelişen molekülün türüne göre farklılıklar gösterebilmektedir.
-Soya alerjisi üç farklı klinik tablo ile karşımıza çıkabilmektedir.
-Soya alerjisi gelişenlerde moleküler alerji testi yapılarak klinik beliirtilerin tipi belirlenebilmektedir.